Tại sao cần phải làm sinh thiết da?
Đôi khi, các tình trạng bệnh da khác nhau có thể trông giống nhau khi nhìn bằng mắt thường, do vậy BS cần phải có thêm thông chính xác. Điều này được thực hiện bằng cách quan sát cấu trúc của da dưới kính hiển vi sau khi tế bào da đã được nhuộm bằng những phẩm màu đặc biệt.
Thông thường có hai chỉ định sinh thiết da:
- Để phân biệt giữa các loại phát ban hay tổn thương da khác nhau, BS Da liễu có thể nghĩ đến một loạt các chẩn đoán có thể có đối với bệnh nhân, và sinh thiết da cho phép cung cấp thêm thông tin trong quá trình chẩn đoán này.
- BS da liễu nghi ngờ bệnh nhân bị ung thư da. Một mẫu da được sinh thiết để xác nhận bệnh. Sinh thiết còn có thể cung cấp thêm thông tin về các loại ung thư da, điều này giúp BS xác định phương pháp điều trị tốt nhất cho bệnh nhân.
Các loại sinh thiết da thường dùng
Tùy thuộc vào tình trạng bệnh cũng như những khu vực tổn thương nghi ngờ mà mỗi bệnh nhân sẽ có một phương pháp sinh thiết da khác nhau. Thủ thuật này thường có 3 loại chính, bao gồm:
a. Sinh thiết bấm
Đây là phương pháp thường được sử dụng nhất trong chẩn đoán các bệnh về da. Bác sĩ sẽ dùng một cây kim có dạng bút nhỏ, với kích thước khoảng 2-4mm, sau đó bấm lấy một mẫu sinh thiết trên da, kết thúc quá trình sinh thiết bằng một mũi khâu. Tuy nhiên nếu vết sinh thiết rất nhỏ thì có thể không cần khâu mà vết thương vẫn tự lành được.
b. Sinh thiết cắt
Sinh thiết cắt sử dụng dao phẫu thuật để loại bỏ toàn bộ hoặc một khu vực bất thường của da, bao gồm cả một phần của làn da bình thường và thông qua các lớp mỡ của da. Phương pháp này phải yêu cầu khâu kín chỗ cắt trên da.
c. Sinh thiết cạo
Phương pháp này được thực hiện bằng cách sử dụng một bộ công cụ giống như dao cạo để loại bỏ một phần nhỏ các lớp trên cùng của da, hoặc lớp biểu bì và một phần lớp hạ bì. Thủ thuật này không yêu cầu phải khâu da.
Phương pháp sinh thiết da có ưu, nhược điểm gì?
- Sinh thiết da là một kỹ thuật dễ thực hiện và nhanh chóng.
- Mẫu bệnh phẩm có hình trụ chỉ từ bề mặt da đến lớp mỡ dưới da.
- Thực hiện sinh thiết da bằng punch biopsy là an toàn và chính xác, giúp chẩn đoán loại trừ các khối u ác tính trước khi điều trị bằng phương pháp đốt tia Laser.
- Do kỹ thuật này chưa phổ biến nên chi phí thực hiện cao hơn so với việc sinh thiết bằng dao.
Sinh thiết da là thủ thuật lấy một mảnh da có kích thước khoảng từ 2 đến 5mm để xét nghiệm mô bệnh học.
Để thực hiện kỹ thuật này, bác sĩ sẽ dùng dụng cụ dạng bút nhỏ có kích thước là 2mm, 3mm, 4mm để bấm lấy một mẫu sinh thiết trên da và sau đó khâu lại bằng một mũi khâu. Kết quả sinh thiết da giúp chẩn đoán xác định các bệnh về da, cụ thể là ung thư da.
Phương pháp này phổ biến tại nhiều nước phát triển tuy nhiên lại chưa thông dụng ở Việt Nam.
Quy trình thực hiện sinh thiết da
a. Chuẩn bị sinh thiết da
Trước khi thực hiện sinh thiết da, bệnh nhân nên nói rõ cho bác sĩ nếu:
- Đã được chẩn đoán mắc tình trạng rối loạn chảy máu
- Đã từng bị chảy máu nhiều sau khi thực hiện các thủ thuật y tế khác
- Đã hoặc đang sử dụng các loại thuốc làm loãng máu như aspirin, thuốc có chứa warfarin (Coumadin) hoặc heparin; các loại thuốc ức chế hệ miễn dịch như thuốc tiểu đường được sử dụng sau khi cấy ghép nội tạng.
Tùy thuộc vào vị trí của sinh thiết da, bạn có thể được yêu cầu thay quần áo bằng áo choàng của bệnh viện. Sau đó, y tá sẽ làm sạch vùng da chuẩn bị sinh thiết. Khu vực sinh thiết có thể được đánh dấu bằng một dấu hiệu phẫu thuật hoặc dùng bút để đánh dấu.
Tiếp theo, bác sĩ sẽ gây tê cục bộ để làm tê vị trí lấy sinh thiết. Bạn có thể cảm thấy nóng trong da khoảng vài giây sau khi được tiêm thuốc gây tê.
b. Trong khi thực hiện sinh thiết da
Quá trình sinh thiết da thường mất khoảng 15 phút. Mỗi loại sinh thiết da sẽ được thực hiện theo các cách khác nhau:
- Đối với sinh thiết cạo: Bác sĩ sẽ sử dụng một lưỡi dao cạo để cắt mô. Độ sâu của vết rạch sẽ dựa trên loại sinh thiết được thực hiện và khu vực được sinh thiết. Sau khi sinh thiết có thể gây chảy máu.
- Đối với sinh thiết bấm và sinh thiết cắt bỏ: Bác sĩ sẽ dùng công cụ chuyên dụng để cắt lớp trên cùng của lớp mỡ dưới da, sau đó kết thúc bằng thao tác khâu đóng vết thương. Để bảo vệ vết thương và ngăn ngừa chảy máu, bệnh nhân sẽ được băng vết thương lại sau khi sinh thiết.
c. Kết quả sinh thiết da
Sau khi hoàn tất các thủ tục sinh thiết da, mẫu da sẽ được gửi tới phòng thí nghiệm để kiểm tra. Kết quả có thể mất vài ngày hoặc vài tuần, tùy thuộc vào mức độ phức tạp của loại sinh thiết.
Phòng ngừa ung thư da
Bởi vì nhiều bệnh ung thư da dường như liên quan đến tiếp xúc với tia tử ngoại (UV), có một số biện pháp được khuyến cáo để hạn chế phơi nhiễm.
Tránh nắng: Tìm kiếm bóng râm, giảm thiểu các hoạt động ngoài trời từ 10 AM và 4 PM (khi tia mặt trời mạnh nhất) và tránh tắm nắng và sử dụng giường tắm nắng.
Sử dụng quần áo bảo hộ: Áo sơ mi dài tay, quần dài và mũ rộng
Sử dụng kem chống nắng: chỉ số yếu tố bảo vệ nắng (SPF) thấp nhất là 30 với bảo vệ UVA / UVB phổ rộng, được sử dụng theo chỉ dẫn (tức là dùng lại sau 2 giờ và sau khi bơi hoặc đổ mồ hôi); không nên được sử dụng để kéo dài tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.