Gây tê tủy sống khi sinh: Tác hại và cách khắc phục

 

Hầu hết phụ nữ khi mang thai đều mong muốn được sinh thường và làm nhiều cách để tăng cơ hội sinh thường. Tuy nhiên, đôi khi các bác sĩ sẽ chỉ định sinh mổ đối với một số biến chứng y khoa khiến cho việc sinh thường không thể thực hiện được. Các mẹ khi được chỉ định sinh mổ trong các trường hợp này thường hoang mang lo sợ.

Thực tế, các mẹ không cần phải lo lắng như vậy, các bác sĩ sẽ gây tê tủy sống cho sản phụ trước khi tiến hành phẫu thuật. Gây tê tủy sống được thực hiện bằng cách tiêm thuốc gây tê vào vùng dịch não tủy. So với gây mê, gây tê tủy sống là phương pháp có lợi hơn cho cả sản phụ và thai nhi.

 

Gây tê giúp người mẹ vẫn tỉnh táo, nhịp tim và huyết áp điều hòa trong quá trình mổ bắt con đồng thời xác suất nguy hiểm cho bé giảm xuống thấp nhất có thể.

 

 

Sản phụ có thể cảm nhận được phản ứng rất nhanh chóng ngay từ những phút đầu tiên sau khi thuốc gây tê được tiêm vào cột sống. Những thay đổi đầu tiên có thể nhận thấy là huyết áp giảm dẫn đến cảm giác buồn nôn, đôi khi nôn mửa. Các triệu chứng này cũng có thể kéo dài sau khi thuốc gây tê đã hết tác dụng.

Tác dụng phụ của gây tê tủy sống ngay sau sinh một thời gian

 

 

Đau đầu là hiện tượng phổ biến nhất trong số các tác dụng phụ của gây tê tủy sống, thường gặp ở những sản phụ sinh mổ. Nguyên nhân gây đau đầu được giải thích là do sự rò rỉ dịch não tủy qua lỗ thủng màng cứng, làm giảm lớp rào cản đệm của dây thần kinh cảm giác, giãn mạch máu não và tăng áp lực não – tủy.

Sản phụ thường đau xung quanh trán, phía sau mắt hoặc ở đáy hộp sọ, đôi khi kéo dài xuống cổ. Cảm giác đau có thể là đau nhói, đau từng giai đoạn, hoặc liên tục không ngớt.

Trong một số trường hợp, nhức đầu cũng khiến bệnh nhân nhạy cảm với ánh sáng và buồn nôn. Chứng đau đầu thường xuất hiện từ 1 đến 3 ngày sau khi mổ lấy thai, hoặc ngay lập tức sau quá trình sinh nở. Tuy vậy, đa  số các trường hợp chứng  đau đầu này sẽ hết sau một vài ngày.

 

 

Tác dụng phụ này xuất hiện ngay sau khi ca mổ lấy thai kết thúc. Nếu thấy lạnh người, sản phụ nên yêu cầu nhân viên y tế chuẩn bị thêm chăn đắp để phòng trừ bị nhiễm lạnh vì lúc này cơ thể người phụ nữ rất yếu ớt.

Ngứa

 

Ngứa cũng là một tác dụng phụ khác của gây tê tủy sống. Đây là một trong những phản ứng gây ra do nồng độ thuốc giảm đau được thêm vào trong liều thuốc gây tê tủy sống.

Khi thuốc hết tác dụng (khoảng từ 1 đến 2 ngày sau sinh), tình trạng ngứa cũng giảm xuống. Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều mẹ vẫn có tình trạng ngứa nghiêm trọng hơn dù thuốc đã hết tác dụng.

Suy hô hấp và tuần hoàn nhẹ

 

Trong trường hợp thuốc gây tê tủy sống di chuyển cao hơn so với dự định trong tủy sống sẽ xảy ra tình trạng phong tỏa thần kinh (phong tỏa cột sống). Những phụ nữ béo phì, quá thấp và có tiền sử dị ứng với thuốc gây mê sẽ có nguy cơ cao.

Sản phụ thường có triệu chứng khó thở nhẹ, tê hoặc yếu ở cánh tay, vai và thân, tiếp theo là buồn nôn, có hoặc không kèm theo nôn mửa. Mặc dù nghe có vẻ đáng sợ, nhưng nếu các tình trạng trên được can thiệp kịp thời, cho thở oxy và tiêm tĩnh mạnh điều chỉnh nhịp tim và huyết áp thì sẽ không đe dọa đến tính mạng.

Đau lưng

 

Đau lưng hậu sản xuất hiện nói chung ở các sản phụ, không chỉ riêng sản phụ đẻ mổ phải gây tê tủy sống. Không rõ liệu gây tê tủy sống khi sinh có phải nguyên nhân gây đau lưng hay không, bởi vì, theo Tiến sĩ Wayne Kleinman, giám đốc khoa gây mê tại Trung tâm y tế ở Tarzana, California, trong ấn bản năm 2006 về “Gây mê lâm sàng”, 25-30% bệnh nhân được gây mê toàn thân – không liên quan đến gây tê tủy sống khi sinh cũng được báo cáo đau lưng.

Các triệu chứng đi từ đau nhức nhẹ, đau âm ỉ đến đau dữ dội. Đau lưng liên quan đến gây tê tủy sống có thể do chấn thương mô trong quá trình kim tiêm đi qua các lớp da, mỡ, cơ và dây chằng. Một số trường hợp bị đau lưng tạm thời do sử dụng kim hoặc ở vị trí không thoải mái trong suốt quá trình.

Ngoài các triệu chứng trên, một số trường hợp sản phụ còn gặp phải các tác dụng phụ như tê bì chân tay, bí tiểu, khó thở…

 

 

Trong một số trường hợp, gây tê tủy sống khi sinh có thể khiến tác dụng giảm đau “chỗ có chỗ không”. Vì vậy, nếu trong suốt quá trình, nếu các mẹ bắt đầu cảm thấy đau ở bất kỳ vị trí nào, hãy nói ngay với ê kíp đỡ đẻ để họ kiểm tra ống truyền thuốc tê hoặc liều lượng thuốc.

Như đã nói ở trên, đau đầu có thể do rò rỉ dịch não tuỷ. Do đó, để hạn chế nguy cơ đau đầu, sản phụ cần nằm càng yên càng tốt trong khi đặt kim tiêm.

Sau khi sinh, các mẹ nên nghỉ ngơi, tập luyện thể thao nhẹ nhàng, tránh ngồi hoặc đứng quá lâu khi xương còn chưa hồi phục sau quá trình gây tê.

Nếu có hiện tượng bị tê chân, các mẹ nên massage chân, uống nhiều nước và tập vận động nhẹ nhàng. Nếu một thời gian dài không đỡ thì nên có liệu pháp vật lý trị liệu để tránh ảnh hưởng đến cơ xương và tâm lý.

Khi nào  thì mẹ cần gặp bác sĩ

 

Trong hầu hết các trường hợp đều không có khả năng bị biến chứng sau khi gây tê tủy sống, tuy nhiên, nếu các mẹ gặp phải bất kỳ trường hợp nào sau đây, hãy liên hệ với bác sĩ ngay nhé:

Các vấn đề về bàng quang hoặc ruột
Khó thở
Đau hoặc đỏ ở vị trí kim đâm
Nhức đầu dữ dội, không biến mất
Yếu và tê chân tay kéo dài
Gây tê tủy sống khi sinh là phương pháp được áp dụng với những sản phụ có sức khỏe ổn định. Những sản phụ có bệnh lý đặc biệt như bị rau tiền đạo, sản giật, tiền sản giật nặng, rau bong non…, sẽ được chỉ định phương pháp gây mê nội khí quản thay cho phương pháp gây tê tủy sống trong mổ lấy thai.