Bị tiền sử dị ứng có nên tiêm phòng vaccine COVID-19

Nguy cơ khi người có tiền sử dị ứng tiêm vaccine

Vaccine COVID-19 cũng là một loại thuốc. Cũng như bất kỳ thuốc hoặc vaccine nào khác, sau khi tiêm có thể gặp một số phản ứng sau tiêm. Điều này là hoàn toàn bình thường và nằm trong dự liệu của các nhà khoa học. Trong các nghiên cứu lâm sàng, hầu hết các tác dụng phụ không mong muốn của vaccine COVID-19 đều ở mức độ từ nhẹ đến trung bình và hết trong vòng vài ngày đến 1 tuần.

Các dấu hiệu phản ứng xảy ra chứng tỏ vaccine đang kích thích cơ thể tạo phản ứng miễn dịch. Đây là một phần của quá trình huấn luyện hệ miễn dịch cách nhận diện mục tiêu và tiêu diệt virus Sars-Cov-2 nếu mắc phải.

Tùy theo cơ địa của từng cá thể mà vaccine có thể gây ra một số phản ứng không mong muốn sau tiêm chủng. Đối với những người có tiền sử mắc các bệnh dị ứng, thì sau tiêm vaccine có thể gặp dị ứng cao hơn so với những người không mắc bệnh dị ứng.

Có nên dùng thuốc chống dị ứng trước khi tiêm vaccine COVID-19

Nhiều người gặp một loạt các phản ứng phụ do vaccine phòng COVID-19, bao gồm đau nhức tại chỗ tiêm, mệt mỏi hoặc đau đầu, các tác dụng phụ này sẽ tự khỏi trong vòng một hoặc hai ngày. Một số ít thì gặp phải phản ứng dị ứng nghiêm trọng với một số thành phần của vaccine. Nếu bạn có phản ứng dị ứng với liều vaccine đầu tiên, bác sĩ chuyên khoa có thể khuyên bạn nên dùng thuốc kháng histamine cơ bản trước liều thứ hai.

Tại sao một số người có phản ứng phản vệ với vaccine?

Về lý thuyết khi bạn tiêm vaccine, hệ thống miễn dịch sẽ được kích hoạt để tạo ra phản ứng bảo vệ chống lại mầm bệnh-trong trường hợp này là virus SARS-CoV-2. Khi hệ thống miễn dịch của bạn được kích hoạt, sẽ có sự giải phóng nhất thời các chất trung gian gây viêm có thể dẫn đến các triệu chứng như sốt, đau nhức, mẩn đỏ và sưng tấy tại chỗ tiêm hoặc các hạch bạch huyết lân cận. Các triệu chứng này thường hết trong vòng 24 đến 48 giờ.

Một số nhỏ có nguy cơ tiến triển thành những phản ứng nghiêm trọng nếu bệnh nhân bị dị ứng với polyethylene glycol hoặc polysorbate, là những thành phần có trong vaccine Covid-19. Những phản ứng này rất hiếm gặp, thường thông qua cơ chế trung gian immunoglobulin E (IgE), có thể dẫn đến sốc phản vệ. Dưới tác dụng của IgE, các tế bào mast và bạch cầu ưa base được hoạt hóa giải phóng các chất trung gian như histamine, prostaglandine, cytokine… có thể làm co thắt khí quản (gây ra khó thở, thở khò khè), phát ban, tụt huyết áp và các triệu chứng tiêu hóa khác.

Thuốc kháng histamin (hay còn gọi là thuốc chống dị ứng) có thể làm giảm mức độ nghiêm trọng của các loại phản ứng dị ứng bằng cách ngăn chặn các thụ thể histamine khắp cơ thể, ngăn ngừa các triệu chứng này. Một số tên thuốc thường thấy là Cetirizine, Loratadine, Telfast…

Một số biểu hiện của phản ứng dị ứng hoặc phản vệ các mức độ khác nhau có thể tự nhận biết được qua một trong các dấu hiệu sau:

- Ở miệng thấy có cảm giác tê quanh môi hoặc lưỡi;

- Ở da thấy có mày đay, ngứa, phát ban hoặc nổi mẩn đỏ, phù mạch;

- Ở họng có cảm giác ngứa, căng cứng, nghẹn họng, nói khó;

- Về tim mạch có dấu hiệu tức ngực, hồi hộp đánh trống ngực, huyết áp tăng cao hoặc tụt thấp;

- Đường tiêu hóa dấu hiệu nôn, đau quặn bụng hoặc tiêu chảy;

- Đường hô hấp có dấu hiệu khó thở, thở rít, khò khè, tím tái;

- Nặng hơn có thể rối loạn ý thức, hôn mê, ngất…

Có nên dùng các thuốc chống dị ứng trước khi tiêm vaccine không?

Hiện tại, các chuyên gia y tế đều đồng thuận rằng lợi ích của việc hoàn thành đủ 2 mũi vaccine phòng Covid-19 lớn hơn nhiều so với nguy cơ mắc Covid-19 nghiêm trọng do tiêm chủng không đầy đủ hoặc không tiêm vaccine phòng Covid-19.

Theo hướng dẫn của CDC, người dân không nên dùng thuốc chống dị ứng trước khi tiêm phòng vaccine Covid-19 để cố gắng ngăn ngừa các phản ứng dị ứng của vaccine. Việc tự ý sử dụng thuốc chống dị ứng trước khi tiêm vaccine mà không có bất kì sự tư vấn, hướng dẫn nào từ chuyên gia y tế có thể dẫn đến các tác dụng phụ không mong muốn, bởi bất kì loại thuốc nào cũng là con dao 2 lưỡi.

Trường hợp có tiền sử dị ứng nào không nên tiêm vaccine?

- Không tiêm vaccine với những trường hợp có phản ứng dị ứng nghiêm trọng với bất kỳ thành phần hoạt chất hoặc tá dược nào liệt kê trong mục thành phần vaccine.
- Không tiêm vaccine cho người có cơ địa dị ứng hoặc bệnh lý có sẵn, nếu không chắc chắn về tình trạng dị ứng do cơ địa, hãy trao đổi với bác sĩ để được tư vấn.
- Không tiêm vaccine COVID-19 khi bị suy giảm miễn dịch hoặc đang dùng thuốc làm suy yếu hệ miễn dịch (corticosteroid liều cao, thuốc ức chế miễn dịch hoặc thuốc ung thư).
- Không tiêm vaccine nếu đang bị nhiễm trùng, sốt (≥ 37,5°C).
- Không tiêm vaccine khi có các vấn đề về xuất huyết/chảy máu hoặc bầm tím, hoặc đang dùng thuốc chống đông máu.

Để theo dõi và được xử trí tốt nhất nếu có phản ứng xảy ra, tất cả các trường hợp tiêm vaccine phòng COVID-19 đều cần được theo dõi tại chỗ ít nhất 30 phút sau tiêm. Những người có tiền sử dị ứng đều cần được theo dõi tại chỗ sau tiêm ít nhất 60 phút. Những trường hợp nghi ngờ dị ứng, cần khám chuyên khoa dị ứng để đánh giá nguy cơ trước khi chỉ định tiêm. - TS.Trường nhấn mạnh.

Trước thông tin truyền nhau trên mạng, trước khi đi tiêm vaccine COVID-19 thì uống thuốc dự phòng dị ứng kháng histamin H1, TS.Trường khuyến cáo: Hiện nay việc điều trị dự phòng thuốc kháng histamine H1 trước khi tiêm phòng vaccine COVID-19 không được khuyến cáo, vì các thuốc này không ngăn ngừa được dị ứng vaccine mà còn có thể làm che lấp các triệu chứng ở da và niêm mạc, dẫn đến chậm phát hiện và xử trí dị ứng do vaccine.