Bệnh sán dây trưởng thành là gì?
Bệnh sán dây do một số loài sán dây trưởng thành gây nên, vì vậy chúng còn có tên gọi là bệnh sán dây trưởng thành. Bệnh gồm 3 tác nhân gây bệnh chính là Taenia Saginata, Taenia Solium và Taenia Asiatica. Sán dây trưởng thành có chiều dài rất lớn, có thể dao động trong khoảng 2 – 4m hoặc có khi lên đến 8 – 10m, cấu trúc gồm phần đầu hình cầu, phần cổ, và phần thân gồm rất nhiều đốt có chứa trứng sán bên trong nên những trứng sán này rất khó để tấn công vào chúng. Khác với ấu trùng của chúng thì sán dây trưởng thành thường ký sinh và gây bệnh trong ruột người, thời gian ủ bệnh của nó rơi vào 8 – 10 tuần.
Nguyên nhân gây bệnh sán dây
Bệnh sán dây (Taeniasis) là do các loài sán dây trưởng thành gồm Taenia saginata, Taenia solium và Taenia asiatica ký sinh trong ruột gây nên.
Sán dây trưởng thành sống ký sinh trong ruột người. Sán lưỡng tính và những đốt sán ra ngoài môi trường bị thối rữa giải phóng trứng.
Chu kỳ phát triển của sán dây
Trâu, bò, lợn ăn phải trứng và đốt sán phát tán trong môi trường hoặc ăn phân người có sán.
Trứng vào dạ dày và ruột (của trâu, bò, lợn), nở ra ấu trùng; ấu trùng chui qua thành ống tiêu hóa vào máu và tới các cơ vân tạo kén ở đó, gọi là "bò gạo", "lợn gạo".
Người ăn phải thịt "bò gạo", "lợn gạo" còn sống thì ấu trùng sán vào ruột nở ra con sán dây trưởng thành.
Lúc mới nở sán dây chỉ có đầu và một đoạn cổ. Sán lớn lên và phát triển bằng cách nẩy chồi, sinh đốt mới từ đốt cổ và sán dài dần ra.
Chẩn đoán bệnh
Tiền sử
Đã từng ăn thịt lợn, gan lợn hoặc thịt trâu, bò, tái, sống. Có trường hợp tự bệnh nhân kể thấy đốt sán ra theo phân.
Lâm sàng
- Đau bụng là triệu chứng thường gặp;
- Thấy đốt sán bò ra hậu môn theo phân còn cử động (sán dây Taenia saginata hoặc T. asiatica) hoặc lẫn vào phân không cử động (Taenia solium).
Xét nghiệm:
Xét nghiệm giun sán trong phân tìm đốt sán và trứng sán dây là chẩn đoán xác định.
Điều trị
Praziquantel: liều 15 – 20 mg/ kg, liều duy nhất uống sau khi ăn 1 giờ.
Niclosamide: 2g, một lần duy nhất; sau 2 giờ uống thuốc tẩy Magie sulphat 30g kèm theo nhiều nước (2-3 lít)
Tiêu chuẩn điều khị khỏi bệnh sán dây
Sau 2-3 tháng không còn thấy đốt sán ra theo phân và xét nghiệm phân không còn trứng sán hoặc đốt sán.
Phòng bệnh sán dây hiệu quả
- Không ăn thịt lợn, gan lợn, thịt trâu, bò sống, tái.
Lưu ý: phần chống chỉ định, các lưu ý khi dùng praziquantel và xử trí với các tác dụng không mong muốn của praziquantel như đã nêu ở phần điều trị bệnh sán lá gan nhỏ.
- Tuyên truyền cho người dân về những thông tin gây bệnh, đường lây truyền và tác hại của bệnh sán dây.
- Vệ sinh môi trường sống và cá nhân sạch sẽ
- Không ăn thịt bò hay thịt lớn nếu chưa được nấu chín
- Rau trước khi ăn phải rửa sạch dưới vòi nước đang chảy.
- Xử lý phân hợp lý nếu có nuôi bò hay lợn
- Phân biệt thực phẩm còn sống và thực phẩm đã nấu chín để không lây lan nguồn bệnh.
- Giữ thức ăn ở nhiệt độ phù hợp, không tạo điều kiện thuận lợi cho trứng sán phát triển.
Nguồn Tài Liệu Bộ Y Tế