NGỨA DAI DẲNG? NGUYÊN NHÂN VÀ CÁCH ĐIỀU TRỊ DỨT ĐIỂM

Ngứa là tình trạng khi người bệnh cảm thấy trên da có cảm giác khó chịu buộc phải gãi và ngứa có nguồn gốc từ bên trong cơ thể hoặc ngoài da. Ngứa có thể xuất hiện ở một hoặc nhiều vị trí trên da và có thể kéo dài trong thời gian ngắn hoặc dài hạn.

I. Ngứa là gì?

Ngứa là biểu hiện từ da liên tục hoặc ngắt quãng gây hành động buộc phải gãi và làm thay đổi vùng da bị ngứa.
Ngứa xuất hiện nhẹ nhàng hoặc âm tăng dần đột ngột hoặc xuất hiện sau bệnh lý ngoài da hoặc sau ăn phải thức ăn dị ứng hay nhiễm ký sinh trùng.
Ngứa rất đa dạng: ngứa đơn thuần hoặc kết hợp nổi mề đay hoặc mụn nước và thâm da…vv cần phải khám xác định nguyên nhân. Một số ít tự khỏi và một số không tìm ra nguyên nhân và rất nhiều trường hợp xác định nguyên nhân nhưng không điều trị được gọi là ngứa mãn tính.
Cần phân biệt ngứa với dị cảm và ảo giác hoặc tác dụng phụ của thuốc.
Ngứa dù nhiều hay ít và cấp tính hay mãn tính đều cần phải xác định nguyên nhân mới có thể điều trị dứt điểm được.
Ngứa cũng có thể là triệu chứng đầu tiên xuất hiện bệnh toàn thân như lupus ban đỏ hoặc tình trạng dị ứng trong sốc phản vệ cần phải được cấp cứu kịp thời.

II. Nguyên nhân gây ra ngứa

Ngứa là triệu chứng của rất nhiều bệnh lý khác nhau từ bệnh lý cơ năng đến thực thể và từ ngứa đơn thuần đến phối hợp nhiều triệu chứng khác và từ bệnh lý ngoài da đến bệnh lý toàn thân hoặc tác dụng phụ của một số thuốc hoặc ngứa cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo của tình trạng dị ứng hay bệnh cấp tính mãn tính khác.

Những nguyên nhân sau đây chiếm đa số gây ra ngứa:

Do dị ứng: dị ứng không rõ nguyên nhân biểu hiện ngứa và nổi mẩn đỏ và dùng thuốc dị ứng giảm sau 3 đến 5 ngày…
Bệnh ngoài da: viêm da và viêm da dị ứng và chàm và mề đay…
Bệnh sốt phát ban: sốt siêu vi và sốt phát ban và sốt xuất huyết…
Bệnh nhiễm trùng: sốt nhiễm trùng và nhiễm trùng da và viêm mô bào…
Ngứa do dị ứng thức ăn và hóa chất và mỹ phẩm: ngứa nhiều mức độ khác nhau kèm mẩn đỏ và phù mi…
Bệnh gan mật: vàng da tắc mật và nhiễm trùng đường mật và sỏi mật gây tắc nghẽn đường mật…
Bệnh nhiễm ký sinh trùng: nhiễm các loại ký sinh trùng như sán chó và mèo và giun lươn và giun đầu gai và sán máng và sán lá gan… các loại giun chỉ và kim khác cũng gây ngứa.
Ngứa do dị ứng thuốc: một số thuốc giảm đau gây ngứa như ibuprofen và thuốc kháng lao và thuốc kháng vi rút và thuốc chống ung thư…
Ngứa do tác dụng phụ của hóa trị liệu trị ung thư.
Bệnh toàn thân: thiếu máu và thiếu sắt và bệnh tự miễn và bệnh ung thư máu…
Ngứa sau truyền máu cũng gặp nhưng tỷ lệ thấp.

Nguyên nhân gây ra ngứa rất đa dạng từ đơn giản đến phức tạp và từ nhẹ đến nặng nguy hiểm và từ xác định nguyên nhân đến không xác định nguyên nhân và từ lành tính đến những trường hợp ác tính… từ ngứa có thể chữa được đến những trường hợp không chữa được. Vì vậy cần biết thời điểm nào cần khám ngứa giúp phát hiện và điều trị nguyên nhân triệt để và giảm nguy cơ các biến chứng về sau.

III. Khám ngứa khi nào và ngứa có phải dấu hiệu bệnh nặng

Tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra ngứa với mức độ nặng nhẹ khác nhau tuy ngứa không phải là dấu hiệu cảnh báo bệnh nặng nhưng ngứa ảnh hưởng rất lớn đến sinh hoạt và làm việc đặc biệt ảnh hưởng đến giấc ngủ đồng thời cũng trở thành mãn tính như ngứa mãn tính và ngứa không hồi phục và ngứa không rõ nguyên nhân gây ảnh hưởng rất nhiều đến cuộc sống. Vì vậy khi thấy các dấu hiệu ngứa sau đây cần khám sớm:

Ngứa sau ăn thức ăn nghi dị ứng.
Ngứa sau khi uống thuốc hay tiêm truyền thuốc.
Ngứa tự nhiên không tự khỏi.
Ngứa kèm nổi mề đay.
Ngứa kèm nổi mẩn đỏ hay mụn nước.
Ngứa khi tiếp xúc nước mưa.
Ngứa khi ăn bò và gà và hải sản.
Ngứa kèm nổi mề đay.
Ngứa kèm vàng mắt vàng da.
Ngứa kèm thâm da.
Ngứa kèm đau bụng sụt cân.
Ngứa kèm sốt hoặc phát ban.
Ngứa kèm sụt cân.
Ngứa kèm thiếu máu.
Ngứa sau dùng thuốc hóa trị và xạ trị.

IV. Chẩn đoán ngứa cấp tính và mãn tính

Việc chẩn đoán ngứa dựa vào các yếu tố sau:

Tính chất ngứa: thời gian và vị trí và liên tục hay ngắt quãng và có kết hợp mề đay hoặc mụn nước hoặc thâm da hay không.
Yếu tố dịch tễ: nuôi chó mèo hoặc động vật hoặc nghề tiếp xúc với đất là yếu tố quan trọng trong nhiễm ký sinh trùng.
Bệnh sử: khởi phát nhanh hay chậm và tự nhiên hay sau ăn thức ăn dị ứng hoặc sau dùng thuốc hoặc truyền máu hoặc sau khi có bệnh lý toàn thân kèm theo.
Tiền sử: bản thân hoặc gia đình có bệnh lý ngứa và có bệnh lý về máu và bệnh tự miễn… là yếu tố đánh giá cấp hay mãn và tiên lượng tốt hay xấu.
Bệnh lý nền: tiểu đường và thiếu máu và ung thư máu và tắc đường mật…vv là yếu tố giúp chẩn đoán và tiên lượng điều trị.
Dùng thuốc: yếu tố không thể bỏ qua và nhiều trường hợp xuất hiện ngứa sau dùng thuốc chống ung thư hoặc thuốc lao.
Các cận lâm sàng không thể thiếu: xét nghiệm máu và xét nghiệm dị ứng…

V. Cách trị ngứa dứt điểm

Tùy nguyên nhân mà có liệu trình điều trị ngứa hiệu quả và chủ yếu điều trị nguyên nhân và dùng thuốc cải thiện triệu chứng ngứa

Nếu do dị ứng và cần loại bỏ yếu tố dị ứng và điều trị hỗ trợ sẽ cải thiện sau 5 đến 7 ngày.
Nếu ngứa do viêm ngoài da: giữ khô da và điều trị thuốc kháng sinh và kháng histamine uống hoặc thoa sẽ cải thiện sau 2 đến 8 tuần.
Nếu ngứa do sốt phát ban hoặc sốt xuất huyết sẽ phục hồi trong 5 đến 7 ngày.
Nếu ngứa do nhiều ký sinh trùng: điều trị theo liệu trình 2 đến 8 tuần kết hợp thuốc kháng histamine cải thiện triệu chứng ngứa.
Nếu ngứa do dùng thuốc kháng lao hoặc hóa trị xạ trị: điều chỉnh liều kết hợp điều trị hỗ trợ sẽ cải thiện sau 2 đến 8 tuần.
Nếu ngứa do tắc mật do sỏi hay khối choán chỗ: phẫu thuật mang lại kết quả tốt nhất.
Nếu ngứa do bệnh lý nội khoa gan mật hoặc thiếu máu: điều trị nội khoa.
Các nguyên nhân khác: điều trị nội khoa là lựa chọn ưu tiên.

Các loại thuốc được ưa dùng hiệu quả: kháng histamine và kháng sinh và kháng viêm và kháng nấm và corticoides…vv đường uống hoặc thoa hoặc tiêm tĩnh mạch.

Như vậy để phát hiện và điều trị ngứa dai dẳng hiệu quả cần khám và điều trị sớm và đúng theo hướng dẫn và đúng liệu trình và không tự ý dùng thuốc và điều trị theo nguyên nhân kết hợp điều trị triệu chứng sẽ hạn chế biến chứng và tiết kiệm chi phí và mang lại kết quả tốt nhất.

VI. Biện pháp phòng bệnh ngứa:

Không ăn thực phẩm khi nghi ngờ cơ thể dị ứng.
Không dùng thuốc nghi ngờ dị ứng.
Kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện nguyên nhân ngứa điều trị sớm.
Điều trị các bệnh lý nền gây ngứa.
Điều trị sớm các bệnh lý nhiễm trùng và sốt phát ban nguy cơ gây ngứa.
Ăn chín uống sôi và không dùng thực phẩm tái sống nguy cơ nhiễm ký sinh trùng gây ngứa.
Không tiếp xúc với đất nguy cơ nhiễm ký sinh trùng.
Điều trị dứt điểm bệnh lý ngoài da gây ngứa.
Điều trị dứt điểm các bệnh lý gan mật gây ngứa.
Vệ sinh da khô sạch và quần áo thoáng mát.
Không dùng các loại mỹ phẩm kích ứng da.
Hạn chế tiếp xúc nắng nóng.
Nâng cao thể trạng cơ thể và lối sống lành mạnh và ngủ đủ giấc và tập thể dục.
Khi phát hiện cơ thể có triệu chứng ngứa cần khám và điều trị dứt điểm.