HO KÉO DÀI LÀ BỆNH GÌ? NGUYÊN NHÂN, TRIỆU CHỨNG VÀ CÁCH ĐIỀU TRỊ HIỆU QUẢ DỨT ĐIỂM

I. Ho kéo dài là gì?

 Ho kéo dài là tiếng kêu phát ra từ phế quản, phổi kéo dài hơn 2 tuần, nhằm tống chất nhầy, nhớt, mô viêm khỏi đường hô hấp. Ho là phản xạ tự nhiên của cơ thể với phản ứng viêm, giúp loại bỏ các vật lạ ra khỏi đường thở. Ho kéo dài thường xuất hiện nhẹ nhàng, âm tăng dần, đa phần đột ngột hoặc xuất hiện sau bệnh lý mũi họng, sau cúm mùa, hoặc sau vướng nghẹn đàm ở cổ họng. Âm ho kéo dài rất đa dạng: trong hoặc đục, có đàm hoặc không đàm, liên tục hoặc ngắt quãng. Đa phần cần khám và điều trị mới cắt được cơn ho, một số ít trường hợp tự khỏi.

Rất nhiều trường hợp xác định được nguyên nhân nhưng không điều trị dứt điểm. Cần phân biệt ho cấp tính, ho bán cấp và ho mạn tính để nâng cao hiệu quả điều trị.

Ho kéo dài cần phải xác định nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị và biện pháp phòng ngừa để ngăn ngừa các biến chứng như viêm phổi, hen suyễn, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, giãn phế quản, ho ra máu.

Ho kéo dài cũng có thể là triệu chứng đầu tiên của bệnh lý ác tính vùng tai mũi họng hoặc bệnh lý ác tính đường hô hấp, không nên xem thường.

II. Nguyên nhân ho kéo dài:

 Ho kéo dài là triệu chứng của rất nhiều bệnh lý khác nhau, là dấu hiệu thay đổi chức năng hô hấp tạm thời hoặc thực thể do bệnh lý tại tai, mũi, xoang, họng, thanh quản, khí quản, phế quản, phổi, thực quản, hoặc do bệnh lý chèn ép vào đường hô hấp như bướu giáp, u thực quản, u vòm họng, u thanh quản...

 Những nguyên nhân thường gặp gây ho kéo dài:

• Ho kéo dài do cảm cúm.
• Ho kéo dài do viêm họng.
• Ho kéo dài do viêm amidan.
• Ho kéo dài do viêm thanh quản.
• Ho kéo dài do trào ngược.
• Ho kéo dài do viêm mũi dị ứng.
• Ho kéo dài do viêm xoang.
• Ho kéo dài do viêm phế quản.
• Ho kéo dài do viêm phổi.
• Ho kéo dài do bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.
• Ho kéo dài do dị ứng.
• Ho kéo dài do hen suyễn.
• Ho kéo dài do giãn phế quản.
• Ho kéo dài do lao phổi.
• Ho kéo dài do bệnh lý thần kinh.
• Ho kéo dài do bệnh mạch máu.
• Ho kéo dài do u phổi.
• Ho kéo dài do u hầu họng.
• Ho kéo dài do u thực quản.
• Ho kéo dài do bướu giáp.
• Ho kéo dài do tác dụng phụ của thuốc.
• Ho kéo dài do di chứng sau phẫu thuật.

 Nguyên nhân gây ra ho kéo dài rất nhiều, từ những nguyên nhân đơn giản có thể chữa khỏi đến những nguyên nhân không có khả năng phục hồi. Vì vậy, cần biết thời điểm nào nên khám khi có ho kéo dài để phát hiện, điều trị nguyên nhân triệt để và giảm nguy cơ biến chứng về sau.

III. Khám ho kéo dài khi nào? Ho kéo dài có phải dấu hiệu bệnh nặng?

 Tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra, ho kéo dài có mức độ nặng nhẹ khác nhau. Tuy không phải lúc nào cũng là dấu hiệu cảnh báo bệnh nặng, nhưng ho kéo dài ảnh hưởng rất lớn đến chức năng hô hấp, sinh hoạt, làm việc, đặc biệt ảnh hưởng đến giấc ngủ. Đồng thời, ho kéo dài có thể gây ra nhiều biến chứng lâu dài như ho mạn tính, ho ra máu, trào ngược dạ dày, mất ngủ... thậm chí có thể không hồi phục.

Cần đi khám ho kéo dài trong các trường hợp sau:

• Ho kéo dài hơn 3 ngày liên tục.
• Ho kéo dài kèm sốt, đau họng.
• Ho kéo dài kèm đàm vàng, xanh.
• Ho kéo dài kèm ngứa cổ họng.
• Ho kéo dài kèm nghẹn, vướng đàm.
• Ho kéo dài kèm ho ra máu.
• Ho kéo dài kèm nhức đầu, mất ngủ.
• Ho kéo dài kèm ù tai, chóng mặt.
• Ho kéo dài dùng thuốc không giảm.
• Ho kéo dài kèm tức ngực, khó thở.
• Ho kéo dài kèm khò khè.
• Ho kéo dài kèm nôn ói.
• Ho kéo dài kèm hồi hộp, mệt ngực.
• Ho kéo dài kèm sụt cân.
• Ho kéo dài kèm đau lói xương bả vai.
• Ho kéo dài kèm chán ăn.
• Ho kéo dài kèm nổi mẩn đỏ.

 Tất cả các trường hợp ho kéo dài kèm theo một trong những triệu chứng trên đều cần được khám và theo dõi kỹ. Vì có thể đây chỉ là bệnh lý đơn thuần có thể chữa khỏi, nhưng cũng có thể phối hợp nhiều bệnh lý cùng lúc, hoặc là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý ác tính. Do đó, cần chẩn đoán xác định nguyên nhân để có phác đồ điều trị phù hợp nhất.

IV. Chẩn đoán ho kéo dài:

 Việc chẩn đoán ho kéo dài dựa vào các yếu tố sau:

• Tính chất: thời gian, vị trí, liên tục hay ngắt quãng, âm đơn hay đôi, trong hay đục, có đàm hay không, có kèm triệu chứng hô hấp, tiêu hóa, thần kinh...
• Bệnh sử: khởi phát nhanh hay chậm, tự nhiên hay sau chấn thương, có bệnh lý hô hấp, tim mạch kèm theo, sau dùng thuốc hoặc sau đợt sốt.
• Tiền sử: bản thân hoặc gia đình có bệnh lý hô hấp, hút thuốc lá, nghề nghiệp... là yếu tố để đánh giá cấp hay mạn, tiên lượng tốt hay xấu.
• Bệnh lý nền: hen suyễn, tiểu đường, bướu giáp, phình mạch... là yếu tố giúp chẩn đoán và tiên lượng điều trị.
• Dùng thuốc: yếu tố không thể bỏ qua trong thăm khám ho kéo dài. Rất nhiều trường hợp xuất hiện ho kéo dài sau khi dùng thuốc, đặc biệt là thuốc chống ung thư, thuốc huyết áp...
• Cận lâm sàng: không thể thiếu gồm chụp X-quang phổi, X-quang xoang, nội soi tai mũi họng, xét nghiệm máu, xét nghiệm dị ứng, kiểm tra vi khuẩn HP dạ dày, siêu âm tuyến giáp... Ngoài ra, có thể đo chức năng hô hấp, chụp CT, MRI nhưng tốn kém và chỉ thực hiện khi thật cần thiết.

V. Cách chữa ho kéo dài hiệu quả:

Tùy thuộc vào từng nguyên nhân mà có liệu trình điều trị ho kéo dài dứt điểm hay không. Chủ yếu điều trị nguyên nhân gây ra ho kéo dài, đồng thời sử dụng thuốc cải thiện triệu chứng ho như thuốc long đàm, giãn phế quản, giảm viêm... Phương pháp điều trị nội khoa áp dụng cho hầu hết các trường hợp, còn điều trị ngoại khoa chỉ thực hiện khi ho kéo dài do u chèn ép hoặc tràn dịch, tràn khí màng phổi.

• Nếu ho kéo dài do dùng thuốc → ngưng thuốc đang dùng, điều trị hỗ trợ, thường cải thiện sau 2–8 tuần.
• Nếu ho kéo dài do khối choáng chỗ, tràn dịch hoặc tràn khí màng phổi → ưu tiên phẫu thuật để mang lại kết quả khả quan.
• Nếu do nguyên nhân khác → điều trị nội khoa theo từng nguyên nhân, kết hợp hút mũi, xông mũi họng, xông khí dung – đây là liệu pháp hàng đầu.

 Các nhóm thuốc thường dùng: thuốc long đàm, ức chế ho, chống trào ngược, kháng histamine, kháng sinh, kháng viêm, kháng nấm, kháng lao, thuốc an thần... cũng mang lại hiệu quả trong điều trị.

 Như vậy, để phát hiện sớm và điều trị ho kéo dài dứt điểm, hạn chế biến chứng: khi xuất hiện ho kéo dài cần khám và điều trị sớm, tuân thủ đúng liệu trình theo hướng dẫn của bác sĩ, không tự ý dùng thuốc hoặc ngưng thuốc khi chưa có chỉ định.

VI. Một số biện pháp phòng ngừa ho kéo dài

• Vệ sinh sạch mũi họng sau khi tắm, sau khi đi bơi.
• Hạn chế quạt gió, bụi, lạnh.
• Giữ ấm cơ thể.
• Khò họng bằng nước muối ấm sau ăn, trước khi đi ngủ.
• Hạn chế bia, rượu, nước có ga.
• Không hút thuốc lá.
• Khám và điều trị sớm các trường hợp cảm cúm, sốt, ho.
• Ngưng sử dụng các thuốc có thể gây ho kéo dài.
• Khám tổng quát định kỳ 6 tháng/lần để tầm soát bệnh lý hô hấp.
• Khám, phát hiện và điều trị sớm các triệu chứng ho từ mũi họng, hô hấp.

 Các biện pháp phòng ngừa trên có thể giúp đẩy lùi được 20–40% bệnh lý ho kéo dài thường gặp. Ngoài ra, khi cần tư vấn ho kéo dài hãy liên hệ Hotline 0903 933 011 (7 giờ – 20 giờ) để được hỗ trợ tốt nhất.