DỄ TỬ VONG NẾU MẮC GIUN ĐẦU GAI

Dễ tử vong khi mắc giun đầu gai

Bệnh giun đầu gai do ký sinh trùng Gnathostoma ký sinh ở người gây ra, đây là một loại ấu trùng giun tròn, thường gặp là loài Gnathostoma spinigerum. Tại Trung tâm khám bệnh chuyên ngành Viện Sốt rét-KST-CT TP.HCM gần đây phát hiện nhiều ca bệnh giun đầu gai và người bệnh đã được điều trị khỏi hoàn toàn.

Phương thức lây truyền

Qua đường ăn uống: có tiền sử đã ăn các thực phẩm dễ có nguy cơ mắc bệnh như các món ăn được chế biến từ lươn, cá, ếch, nhái, tôm... hoặc uống nước chứa mầm bệnh còn sống, chưa nấu chín kỹ. Người bệnh sinh sống và làm việc ở những vùng dịch tễ bệnh lưu hành.

• Bệnh giun đầu gai ở người là bệnh truyền nhiễm do ấu trùng của Gnathostoma spinigerum từ chó và mèo.
• Bệnh nhiễm giun đầu gai lây truyền như thế nào? Người nhiễm bệnh tiếp xúc với thịt của các vật chủ trung gian truyền bệnh bao gồm: cá, lưỡng cư, giáp xác, chim. Ấu trùng từ các vật chủ trung gian đi vào mô cơ thể người và di chuyển chậm đến nhiều mô khác nhau trong cơ thể hình thành quá trình sưng phồng mô dưới da, đặc biệt ấu trùng sẽ phá hủy cấu trúc khi chúng chết bên trong não hoặc mắt.
• Bệnh giun đầu gai phân chia thành nhiều thể khác nhau. Hay gặp nhất là thể ký sinh phủ tạng, thể dưới da. Thể hiếm gặp nhất của bệnh giun đầu gai là thể thần kinh là thể nguy hiểm nhất do các biến chứng của hệ thần kinh trung ương. Thể này đặc trưng bởi triệu chứng đau của bệnh lý rễ thần kinh, liệt hai chi dưới, bệnh cảnh của viêm màng não.

Biểu hiện bệnh

• Nổi mề đay mạn tính
• Nổi u cục có kích thước to nhỏ không đều, có tính di chuyển (hội chứng ấu trùng di chuyển dưới da và hội chứng ấu trùng di chuyển nội tạng)
• Có thể đau tại u cục hoặc sưng đau cơ.
• Áp xe dưới da do ấu trùng ký sinh gây bội nhiễm.
• Có thể gây tử vong khi ấu trùng chui lên và khu trú ở não.
• Trong đường tiêu hóa:
• Ấu trùng thường ký sinh ở dạ dầy và gan.
• Có thể lạc đến xoang bụng tạo thành khối u.
• Phổi: ho, đau ngực, khó thở, ho ra máu, ho ra giun.
• Hệ tiêu hóa: có dấu hiệu giống như viêm ruột thừa, viêm túi mật hoặc giả khối tổn thương ở ruột.
• Hệ tiết niệu: tiểu ra máu.
• Mắt: giảm thị lực, mù, đau mắt hoặc sợ ánh sáng.
• Tai: giảm sức nghe hoặc ù tai
• Gây bệnh tại hệ thần kinh trung ương gây viêm màng não cấp tính, sưng cơ vùng mang tai giống bệnh quai bị; ấu trùng cũng có thể chui vào mắt gây viêm mống mắt, tiền phòng...

Xét nghiệm

• Soi trực tiếp tìm ấu trùng giun đầu gai ở các vết loét.
• Bạch cầu ái toan tăng cao.
• Elisa thử phản ứng huyết thanh chẩn đoán Gnathostoma có kết quả dương tính.

Triệu chứng của bệnh giun đầu gai

1.Triệu chứng toàn thân

• Thời gian ủ bệnh thường 3-7 ngày, thời gian nhiễm bệnh tiềm tàng có thể kéo dài nhiều tháng, nhiều năm.
• Suy nhược nhẹ, sốt, chán ăn, buồn nôn.

2.Triệu chứng cơ năng

Triệu chứng phụ thuộc vị trí ấu trùng di chuyển.

• Da và mô mềm: một hay nhiều vùng như mề đay, đau, ngứa, ban đỏ, nốt dưới da hoặc dạng đinh nhọt.
• Phổi: ho, ho ra máu, ho ra giun, khó thở, đau ngực.
• Hệ tiêu hóa: đau hạ sườn phải, triệu chứng giống như viêm ruột thừa, viêm túi mật hoặc giả khối tổn thương ở ruột.
• Hệ tiết niệu: có thể tiểu ra máu.
• Mắt: giảm thị lực, mù, đau mắt hoặc sợ ánh sáng.
• Tai: giảm sức nghe hoặc ù tai.
• Hệ thần kinh trung ương:

+ Viêm tủy rễ thần kinh (hay gặp nhất),

+ Viêm não - tủy - rễ thần kinh,

+ Viêm não - màng não,

+ Đau liên quan đến thần kinh, tiếp theo sau đó có thể liệt hoặc giảm cảm giác một vài ngày

+ Dấu chứng và triệu chứng thần kinh định vị.

3.Triệu chứng thực thể

Tùy thuộc vị trí di chuyển của ấu trùng.

• Da và mô mềm: viêm mô mỡ dưới da, phù Quincke, ban trườn, xuất hiện các nốt dưới da hoặc abces.
• Hô hấp: hội chứng đông đặc phổi hoặc xẹp phổi, tràn dịch, tràn khí màng phổi, tràn dịch và khí màng phổi.
• Hệ tiêu hóa: đau ở hạ sườn phải, vùng thượng vị.
• Về thị giác: viêm mạch màng nho, viêm mống mắt, xuất huyết nội nhãn, tăng nhãn áp, sẹo hoặc bóc tách võng mạc.
• Hệ thần kinh trung ương: sốt, cứng cổ và/hoặc sợ ánh sáng, tăng áp lực sọ não, dấu hiệu thần kinh định vị thay đổi.

Cách điều trị giun đầu gai

Albendazole (zentel), thiabendazole hoặc ivermectin. Có thể sử dụng kết hợp phương pháp phẩu thuật, chích ổ áp xe và lấy ấu trùng giun ra khỏi cơ thể.

• Các bệnh nhân có thể điều trị ngoại trú, cần điều dài ngày nên việc tuân thủ điều trị phụ thuộc phần lớn vào bệnh nhân
• Một số trường hợp có thể được mổ hoặc phẫu tích lấy giun ra nhất là khi bệnh có dấu hiệu viêm tấy tại chỗ nặng
• Thuốc điều trị. Hiện nay chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cũng như phác đồ hữu hiệu cho loại giun này. Các thuốc có thể sử dụng như: Ivermectin, Albendazole, Mebendazole, Corticosteroids. Corticosteroids đóng vai trò quan trọng trong điều trị vì tác dụng kháng viêm, chống dị ứng trong: mề đay, đau, ngứa, ban đỏ, nốt, dạng đinh nhọt hay thể hệ thần kinh trung ương.

Phòng bệnh

1. Sử dụng nguồn nước hợp vệ sinh, không uống nước lã.
2. Không ăn các thức ăn thủy sản, hải sản như lươn, cá, ếch, nhái, tôm... còn sống, ở trạng thái còn tái, chưa nấu chín kỹ.
3. Chế biến thịt lươn, cá, ếch, nhái, tôm... nên mang găng tay cao su bảo vệ, đề phòng ấu trùng giun đầu gai có thể chui xuyên qua da.

Nguồn Tài Liệu: Viện Sốt Rét – Ký Sinh Trùng – Côn Trùng Hồ Chí Minh