THIẾU MÁU VÀ THAI NGHÉN NGUY HIỂM KHÔNG THỂ BỎ QUA

KHÁI NIỆM THIẾU MÁU THAI KÌ

Thiếu máu thai kì là khi khi tỷ lệ hemoglobin (Hb) < 110g/l
Thiếu máu nặng nếu Hb < 70g/l máu.
Thiếu máu trong thai nghén chia thành các loại sau:
Thiếu máu do thiếu sắt
Thiếu máu do thiếu acid folic
Thiếu máu do tan máu

Các yếu tố nguy cơ gây thiếu máu khi mang thai:

- Có khoảng cách sinh con gần nhau
- Mang song thai hoặc đa thai
- Nôn nhiều do ốm nghén
- Không hấp thu được sắt
- Ra nhiều kinh nguyệt ở kỳ kinh trước khi mang thai

Mối nguy hiểm của thiếu máu đối với thai kỳ như thế nào?

Vai trò của hemoglobin là mang oxy theo dòng máu đi đến cung cấp cho các chuyển hóa tạo năng lượng tại từng tế bào, đặc biệt là các cơ quan quan trọng như não, tim. Trong giai đoạn có thai, các quá trình này còn diễn ra tích cực hơn nữa, vừa đảm bảo năng lượng dự trữ cho mẹ, vừa giúp hình thành và phát triển bào thai.

Vì vậy, thiếu máu ở sản phụ sẽ gây những biến chứng nguy hiểm không chỉ bản thân người mẹ mà còn ở cả thai nhi.

Đối với sản phụ, sảy thai dễ xảy ra trong tam cá nguyệt đầu hay thai lưu hoặc vỡ ối sớm, nhau bong non, sinh non trong tam cá nguyệt cuối. Đồng thời, giai đoạn thai kỳ cũng phải đối diện với nguy cơ cao bị tăng huyết áp thai kỳ, tiền sản giật – sản giật, nhiễm trùng ối, ối vỡ sớm; giai đoạn chuyển dạ dễ bị chuyển dạ kéo dài, băng huyết sau sanh, nhiễm trùng hậu sản. Khi trẻ chào đời, bà mẹ có thể bị thiếu sữa nuôi con, dễ suy kiệt...

Đối với bào thai, tình trạng suy thai trường diễn do suy dinh dưỡng thường gặp. Trẻ sinh ra hay bị nhẹ cân, sinh non tháng, vàng da sau sinh, thời gian điều trị dưỡng nhi kéo dài. Bên cạnh đó, con của những bà mẹ thiếu máu trong thai kỳ sẽ bị tăng nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch cao hơn trẻ khác về sau này. Mặt khác, nếu chế độ ăn uống còn thiếu acid folic kèm theo có thể gây dị tật ống thần kinh ở thai nhi như tật vô sọ, cột sống chẻ đôi; thiếu i-ốt làm con sinh ra bị suy giáp bẩm sinh, chậm phát triển tâm thần – trí tuệ...

Theo đó, việc duy trì hemoglobin trong giới hạn sinh lý là rất quan trọng ở dân số bình thường nói chung, các phụ nữ mang thai nói riêng. Đồng thời, thai kỳ có thiếu máu thiếu sắt sẽ được xem là một thai kỳ nguy cơ cao.

CHẨN ĐOÁN

1. Lâm sàng

Thiếu máu: da, niêm mạc nhợt nhạt, suy nhược cơ thể, nhịp tim nhanh, khó thở, ù tai, chóng mặt.
Có thể viêm lưỡi (3 tháng cuối thai kỳ)
Vàng da nhẹ: có thể do thiếu Folat
Có thể thấy lách to trong trường hợp thiếu máu do tan máu: Thalasemia, tan máu tự miễn

2. Cận lâm sàng

►Công thức máu: hồng cầu giảm, Hemoglobin giảm < 11g/100ml máu.

►Xét nghiệm huyết đồ: hồng cầu nhỏ, hồng cầu to, hồng cầu bình thường tùy theo loại thiếu máu.

►Xét nghiệm sắt huyết thanh, Acide folic, Folat đều giảm.

ĐIỀU TRỊ

Nếu tỷ lệ Hb > 70g/l cho sản phụ dùng (sắt) Fe với liều 200mg mỗi ngày là đủ. Có thể dùng các loại như: Tardyferon 80 mg, Tardyferon B9, Ferrous sulfat,
Nếu người bệnh không dùng thuốc sắt qua đường tiêu hóa (trong 3 tháng đầu thai nghén nếu nôn nhiều) có thể dùng đường tiêm truyền: Jectofer 100 mg,Venofer
Nếu tỷ lệ Hb < 70g/l có thể truyền máu thêm cho sản phụ. Nên truyền máu trước tuần lễ thứ 36 hay trong điều trị dọa đẻ non, phối hợp điều trị thêm sắt tối thiểu một tháng để đề phòng mất bù máu lúc đẻ và sau sổ rau.
Điều trị dự phòng bằng cách cho sản phụ dùng sắt suốt thai kỳ (đặc biệt nhóm sản phụ có nguy cơ thiếu máu, thiếu sắt : mang thai sinh đôi, bệnh lý nội khoa, tiền sử thiếu máu, rau tiền đạo…)

TIÊN LƯỢNG

1.Cho mẹ

Tình trạng thiếu Oxygen làm mẹ mệt, nhịp tim nhanh lên.
Nếu chảy máu thêm trong thai kỳ, lúc chuyển dạ, sau đẻ... thì tình trạng sản phụ nặng hơn so với sản phụ bình thường.
Trong giai đoạn hậu sản, thiếu máu thường làm tăng nguy cơ nhiễm trùng hậu sản (viêm tắc tĩnh mạch)

2. Cho con

→Nguy cơ đẻ non, suy dinh dưỡng thai nhi.

→Nguy cơ thai bất thường

→Tăng thể tích bánh rau.