CHỤP X QUANG ĐỐT SỐNG CỔ C1-C2 PHÁT HIỆN SỚM BỆNH LÝ

I. Đại cương chụp x quang đốt sống cổ C1 - C2

Chụp X quang đốt sống cổ C1-C2 là kỹ thuật chụp X quang đặc biệt, nhằm bộc lộ toàn bộ chọn lọc các đốt sống cổ C1-C2 đồng thời xóa nhòa cung răng hàm trên và dưới.

Khi nào nên chụp X quang đốt sống cổ C1 - C2

Khi bạn cảm thấy mình hay được bác sĩ nhận định cột sống cổ đang có khả năng chấn thương thì bắt buộc phải thực hiện công việc này để chẩn đoán bệnh nhanh chóng. Chấn thương cột sống cổ cao hay còn gọi là chấn thương C1 - C2 là một trong những chấn thương cột sống khá phổ biến, theo thống, trong đó có chấn thương đốt sống cổ C1-C2 chiếm khoảng 25% các ca bệnh. Thanh niên trong độ tuổi từ 25 - 30 và nam giới thường dễ mắc bệnh nhiều hơn nữ giới. Nguyên nhân dẫn đến chấn thương đốt sống cổ C1 - C2 đa phần là do tai nạn giao thông, tai nạn thể thao, va đập, ngã...

Các biểu hiện hay gặp cần phải tiến hành chụp X quang đốt sống cổ C1 - C2

- Thoái hóa đốt sống cổ.

- Loãng xương.

- Gãy xương cổ hoặc nghi ngờ.

- Khí quản và khu vực gần khí quản bị sưng viêm.

- Có khối u ở cổ.

- Biến dạng cột sống.

- Xương cổ bất thường.

- Tình trạng trật khớp, khi các khớp bị đẩy ra khỏi vị trí bình thường.

- Bị dị vật bám ở cổ họng hoặc đường thở.

II.CHỈ ĐỊNH VÀ CHỐNG CHỈ ĐỊNH

Chỉ định

Chấn thương cột sống cổ cao.

Chống chỉ định

• Không có chống chỉ định tuyệt đối.
• Chống chỉ định tương đối: phụ nữ có thai.

III. CHUẨN BỊ

Người thực hiện

• Bác sỹ chuyên khoa.
• Kỹ thuật viên điện quang.

Phương tiện

• Máy chụp X quang chuyên dụng.
• Phim, cát-xét, hệ thống lưu trữ.

Người bệnh

Tháo bỏ khuyên tai, vòng cổ, cặp tóc nếu có

Phiếu xét nghiệm

Có phiếu chỉ định chụp X quang

Vì sao phải tiến hành công việc này

Chụp X quang tổng quát đốt sống cổ C1 - C2 là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh đặc biệt, giúp bác sĩ xem xét được chính xác toàn bộ chọn lọc các đốt sống cổ C1-C2 và đồng thời xóa nhòa cung răng hàm trên và dưới, nhờ đó đưa ra được những chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh và nguyên nhân gây bệnh, có phương án điều trị kịp thời.

IV. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH

• Đặt dọc phim trên bàn máy X quang, cố định bóng phim, chỉnh tia trung tâm vào giữa phim.
• Hướng dẫn người bệnh nằm ngửa trên bàn máy, hai chân duỗi thẳng, hai tay xuôi theo cơ thể. Cổ duỗi sao cho đường nối 2 đỉnh mỏm chũm và bờ dưới răng cửa hàm trên vuông góc với phim. Nếu người bệnh ngồi hay đứng thì đầu và 2 vai tựa vào lưới lọc. Bảo người bệnh há miệng tối đa.
• Chỉnh mặt phẳng chính diện vuông góc với phim và vào giữa phim theo chiều dọc
• Tia trung tâm.
• Bóng X quang chiếu thẳng từ trên xuống dưới vuông góc với phim.
• Tia trung tâm khu trú vào điểm bờ dưới răng cửa hàm trên và song song với đường nối điểm này và đỉnh hai mỏm chũm vào giữa phim. Nếu người bệnh bị dính cứng khớp hàm không há được miệng ta đưa bóng X quang nhích lên phía trên, tia trung tâm khu trú vào giữa sống mũi và tia ra vào giữa phim.
• Đặt tên người bệnh, dấu định hướng (P hoặc T) vào bên phải hoặc bên trái, ngày tháng năm chụp.
• Quan sát người bệnh qua kính, ấn núm phát tia X.
• Hướng dẫn người bệnh ra khỏi phòng chụp, đưa phim đi tráng rửa.

Hình ảnh gãy đốt sống cổ C2

V. NHẬN ĐỊNH KẾT QUẢ

• C1-C2 trong hốc miệng và vào giữa phim.
• Bờ dưới răng cửa hàm trên chồng lên đáy xương chẩm.

Các phương pháp chụp X quang cột sống cổ phổ biến

Tư thể chụp thẳng

Người bệnh đứng hoặc ngồi trước giá phim, quay mặt về phía bóng, 2 tay xuôi dọc cơ thể. Gáy đặt sát phim, cằm hơi ngửa. Bác sĩ chụp X quang sẽ chỉnh cho mặt phẳng chính diện vuông góc với trục cột sống cổ vào chính giữa phim theo chiều dọc. Bóng tia X sẽ chiếu chếch lên đầu 1 góc 20 độ. 

Tư thế chụp nghiêng

Người bệnh đứng hoặc ngồi trước giá phim, chếch về phía bóng, 2 tay xuôi dọc theo cơ thể, tay nọ nắm cổ tay kia. Gáy đặt sát phim, cằm hơi ngửa. Bác sĩ chụp X quang sẽ chỉnh mặt phẳng chính diện vuông góc với trục cột sống cổ vào chính giữa phim theo chiều dọc.

VI. TAI BIẾN VÀ XỬ TRÍ

• Kỹ thuật này không có tai biến.
• Một số sai sót có thể phải thực hiện lại kỹ thuật như: người bệnh không giữ bất động trong quá trình chụp phim, không bộc lộ rõ nét hình ảnh khớp…Với kinh nghiệm nhiều năm trong lĩnh vực này cũng như trang thiết bị máy móc tiên tiến hỗ trợ chẩn đoán được chính xác tình trạng bệnh nhân. Bạn có thể yên tâm tiến hành chụp X quang đốt sống cổ tại PKĐK Hoàng Mỹ Sài Gòn, đặt hẹn ngay hôm nay để được hưởng ưu đãi nhé!

NGUỒN TÀI LIỆU BỘ Y TẾ