Gan là một trong những cơ quan nội tạng lớn nhất và nặng nhất cơ thể. Gan thực hiện rất nhiều chức năng quan trọng, bao gồm điều chỉnh lượng các chất hoá học trong máu, hỗ trợ mật tiêu hoá chất béo và tạo ra cholesterol, protein huyết tương và các yếu tố miễn dịch. Với người trưởng thành, gan có thể nặng tới hơn 1.3kg.
Kích thước gan theo tuổi
Nam giới thường có lá gan to hơn gan của nữ giới. Nguyên nhân thường là do nam giới có kích thước cơ thể lớn hơn. Mặc dù kích thước lá gan có thể sẽ có sự khác nhau, tuy nhiên, đã có một vài nghiên cứu về kích thước trung bình của lá gan theo tuổi.
Một nghiên cứu xuất bản trên tạp chí Indian Pediatrics tiến hành siêu âm trên 597 trẻ em khoẻ mạn từ 1-12 tuổi cho kết quả như sau:
Kích thước lá gan cũng có thể khác biệt tuỳ vào giới, chỉ số khối cơ thể, chiều cao, lượng rượu/bia tiêu thụ và nhiều yếu tố khác.
Một nghiên cứu khác xuất bản trên tạp chí Journal of Ultrasound in Medicine đo lường đường kính trung bình gan của hơn 2080 nam giới và nữ giới từ 18-88 tuổi. Kết quả như sau:
- Từ 18-25 tuổi: 13.6cm
- Từ 26- 35 tuổi: 13.7cm
- Từ 36-45 tuổi: 14cm
- Từ 46-55 tuổi: 14.2cm
- Từ 56-65 tuổi: 14.4cm
- Trên 66 tuổi: 14cm
Nghiên cứu trên là một trong số đại diện cho những nghiên cứu trên số lượng lớn dân số về kích thước trung bình lá gan và từ đó đưa ra kết luận rằng, kích thước trung bình lá gan ở người lớn là 14cm.
Nguyên nhân khiến gan bị phì đại
Khi lá gan bị phì đại, không phải lúc nào cũng sẽ gây ra các triệu chứng dễ thấy. Nhiều người có thể sẽ có cỉam giác đầy bụng hoặc tăng áp lực ổ bụng. Rất nhiều tình trạng sức khoẻ có thể khiến gan bị phì đại
Viêm gan cấp tính
Tình trạng viêm gan có thể do 1 trong 5 loại virus viêm gan gây ra. Cơ thể có khả năng tự loại bỏ các loại virus hoặc tình trạng viêm gan cấp tính sẽ phát triển thành viêm gan mạn tính như viêm gan B hoặc viêm gan C.
Hẹp đường mật
Hẹp đường mật là một tình trạng hiếm gặp ảnh hưởng đến kích thước của ống mật. Điều trị tình trạng này cần phải phẫu thuật.
Xơ gan
Xơ gan có thể là hậu quả của việc tiêu thụ rượu bia quá nhiều, viêm gan hoặc các vấn đề khác liên quan đến gan. Điều trị chủ yếu là làm chậm quá trình hình thành sẹo ở gan
Gan nhiễm mỡ
Gian nhiễm mỡ là tình trạng do thừa cân hoặc do tiêu thụ rượu bia quá nhiều. Chỉ phẫu thuật cấy ghép gan mới có thể điều trị được tình trạng gan nhiễm mỡ.
Nhiễm bạch cầu đơn nhân
Nhiễm bạch cầu đơn nhân là một bệnh do virus Epstein Barr gây ra. Đa số mọi người sẽ hồi phục sau khoảng 2 tuần đến vài thàng.
Ung thư gan
Rất nhiều loại ung thư có thể ảnh hưởng đến gan. Điều trị sẽ rất khác nhau, tuỳ thuộc vào loại ung thư, nhưng có thể bao gồm việc phẫu thuật và xạ trị.
Suy tim phải
Suy tim phải có thể sẽ khiến dịch tích tụ trong các mạch máu tại gan. Điều trị thường nhằm mục đích làm giảm lượng dịch tích tụ và cải thiện chức năng gan.
Nếu bạn bị phì đại gan, bác sỹ có thể sẽ cân nhắc đến các triệu chứng chung mà bạn gặp phải, tiền sử bệnh tật, các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh, xét nghiệm máu trước khi chẩn đoán.
Cần làm gì để có lá gan khoẻ mạnh?
Vì lá gan rất quan trọng với sức khoẻ, nên bạn cần phải giữ cho lá gan của mình luôn khoẻ mạnh:
Duy trì cân nặng hợp lý: thừa cân có thể gây ra tình trạng gan nhiễm mỡ không do rượu
Luyện tập thể thao ít nhất 30 phút/ngày: luyện tập giúp bạn đốt cháy lượng mỡ thừa và cũng làm giảm nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ. Kể cả khi bạn không có đủ 30 phút, hãy cố gắng chia nhỏ bài tập thành 2 bài 15 phút hoặc 3 bài 10 phút.
Không hút thuốc lá: Thuốc lá có chứa các chất độc có thể làm tổn thương các tế bào gan và đa số các tế bào khác trong cơ thể. Cai thuốc lá có thể rất khó và bạn cần có sự hỗ trợ từ bác sỹ để có một kế hoạch cai thuốc phù hợp.
Hạn chế tiêu thụ rượu bia: Nếu bạn đang sử dụng rượu bia, hãy hạn chế lượng tiêu thụ xuống 1 ly/ngày với nữ giới và 2 ly/ngày với nam giới. Nếu bạn vốn đã có bệnh ảnh hưởng đến chức năng gan, bác sỹ sẽ yêu cầu bạn ngừng uống rượu.
Tránh tiếp xúc với các chất độc hại: Các chất hoá học trong các sản phẩm làm sạch, các sol khí, thuốc diệt côn trùng…đều có thể gây tổn thương gan. Do vậy, khi tiếp xúc với các loại háo chất, hãy đeo mặt nạ và găng tay, sử dụng hoá chất tại các khu vực thoáng khí.
Bảo vệ khỏi bệnh viêm gan: Viêm gan B và viêm gan C là 2 dạng bệnh viêm gan có thể gây ra những tổn thương mãn tính. Hai bệnh này thường lây truyền qua đường tình dục hoặc qua việc sử dụng chung bơm kim tiêm với người nhiễm bệnh.
Không dùng các loại thuốc chung với rượu: Gan phải lọc rất nhiều thuốc và rượu. Do đó, khi kết hợp chúng lại với nhau, gan sẽ phải hoạt động nhiều hơn. Nếu bạn phải uống nhiều loại thuốc, bạn nên hỏi ý kiến bác sỹ xem liệu mình có đang bị quá liều hay không.
Tiêm vaccine: Vaccine có thể phòng được cả bệnh viêm gan A và viêm gan B, từ đó có thể giúp bảo vệ lá gan bạn khoẻ mạnh.